Bekend om zijn Street Art in de hoofdsteden van onze wereld, timmert Banksy al jaren aan de weg. Met behulp van stencils en spuitbussen maakt hij kunst op plekken waar niemand ooit kunst zal ophangen. Sommigen noemen het vandalisme andere zijn het er duidelijk over eens: Banksy is een fenomeen. Maar wie is Banksy nou eigenlijk?
Mocht het nog niet duidelijk zijn, Banksy is een schuilnaam. De ware identiteit van deze street artist is verborgen, niemand weet de echte naam van Banksy en nog minder mensen weten hoe deze man eruit ziet. Indirect is dit de kracht van de straat kunst. Mede door de vele herhalingen van beelden met behulp van stencils en de plaatsen waar de werken geplaatst worden is Banksy groots geworden. Banksy schijnt een Engelsman te zijn, geboren te Bristol in het jaar 1974. Contact opnemen met hem is een grote opgave.
Banksy: Maid Cleaning Streets (Londen; Hoxton)
In februari 2010 komt de documentaire “Exit Through the Gift Shop” uit in Amerika. Een documentaire die gaat over Banksy, althans zo wordt de documentaire aangeprezen. Maandag 20 september was de film als exclusieve voorpremière voor het eerst in Nederland te zien, in het Ketelhuis op het Westergasterrein te Amsterdam. De film gaat eigenlijk over Thierry Guetta. Thierry loopt al jaren lang mee met de onbekende straat artiesten en filmt hierbij. Hij helpt tijdens het filmen met het zetten van grote kunstwerken. Potten verf en lijm die gedragen moesten worden waren geen enkel probleem, daarnaast klom hij naar gevaarlijke plekken om zo op de beste plekken een werk te kunnen maken. Veelal gebeurde dit in de nacht, aangezien de street art beweging zich in een grijs gebied van kunst bevind en mensen niet altijd begrijpen dat dit een vorm van kunst is. In de jaren die volgde filmde hij street artists als Shepard Fairey, bekend van zijn Obama campagne, en Invader, bekend van zijn werk gebaseerd op het computerspel “Space Invaders”. Daarnaast filmde Thierry elke artiest die hij tegenkwam.
Shepard Fairey: Soldier (2008)
Invader: Space Invader Mozaïek in Amsterdam
Na wat jaren gefilmd en geholpen te hebben begonnen de kunstenaars zich af te vragen wat de intentie van het filmen was. Thierry zei bezig te zijn met een documentaire. In feite was dit niet waar. Daarnaast had Thierry een ambitie om Banksy voor eeuwig vast te leggen. Maar hoe kon hij in contact komen met deze legende? Niemand had het telefoonnummer van Banksy of wist waar hij woonde. Na een lange tijd rondgevraagd te hebben, was het nog steeds niet gelukt. Thierry zat destijds in Los Angeles en werd op een middag gebeld door een vriend. Deze vriend was in contact gekomen met Banksy, die naast hem zat, en wist te melden dat Banksy op zoek was naar een goede plek om zijn nieuwe kunstwerk te plaatsen. Dit was de uitgelezen kans om in contact te komen met Banksy, Thierry vroeg om toestemming om Banksy te filmen tijdens zijn werk.
Banksy was sceptisch maar liet zich uiteindelijk filmen bij zijn werken die volgden. Dit om zijn werk te vereeuwigen, het is immers nooit zeker hoe lang het werk blijft bestaan. Daarnaast was het nooit mogelijk voor Banksy om lang bij zijn werk te blijven staan, is het af dan moest hij ervandoor. Zodoende waren de reacties op zijn werk vrijwel nooit zichtbaar voor Banksy zelf.
Naarmate de film vordert wordt Thierry door Banksy (die overigens alleen als schim te zien is in de film) aangespoord om toch zijn documentaire over street art te maken. Thierry voegt vervolgens al zijn filmpjes die hij in acht jaar tijd maakte samen tot een documentaire, Banksy is niet blij met het resultaat en stuurt Thierry vervolgens weg met de opdracht om zelf maar wat kunst te maken. Zodat hij zich kon storten op de documentaire.
Thierry neemt dit serieus en gebruikt vervolgens de technieken van de artiesten die hij vele jaren was gevolgd om zijn eigen kunst te creëren. Hiermee kopieerde hij in feite de artiesten. Binnen een aantal maanden had hij, als Mr. Brainwash, een oeuvre van een paar honderd schilderijen en besloot hij om expositie in een oud warenhuis in Los Angeles te houden. Dit sloeg aan en trok duizenden bezoekers, zijn werken werden voor grote prijzen verkocht en hij werd zelfs vergeleken met Banksy.
Mr. Brainwash: Elvis (2009)
Eind goed al goed, zou men zeggen. Ware het niet dat het in mijn ogen twijfelachtig is of dit wel een echt verhaal is. Natuurlijk is deze documentaire aangepast om er een goed verhaal van te maken. Maar wat nou als Banksy zichzelf heeft laten filmen met als personificatie Thierry. In feite is Thierry dan Banksy. Beiden maken ze dezelfde soort kunst en gebruiken dezelfde technieken om dit doel te bereiken. Daarnaast is het vrijwel onmogelijk voor Thierry om een oeuvre te maken in een aantal maanden, deze te exposeren in een grote loods in Los Angeles en daarnaast een groot publiek weten te trekken.
Nog mooier zou het zijn als de schim in de film, eigenlijk Banksy helemaal niet is. Niemand weet immers hoe Banksy er in het echt uit ziet. Hierdoor wordt het mogelijk om te zeggen dat de verknipte filmmaker in feite Banksy zelf is. Dit geeft hem een uitgelezen kans om zichzelf voor het grote publiek te presenteren, zonder dat het publiek zich hiervan bewust is. De titel van de film geeft het al een beetje weer: “Exit Through the Gift Shop”, ofwel “Uitgang door de cadeauwinkel”. Een soort vluchtroute bij het wegkomen van een locatie nadat een werk gezet is. Of is het een vluchtroute voor Banksy om de aandacht van zichzelf af te leiden door zichzelf openbaar te maken? Evenals het alterego van Thierry: Mr. Brainwash. Naar mijn inzicht worden wij met zijn allen gebrainwashed.
Wat het is, is het. Over Banksy zal het laatste woord nog niet gezegd zijn. Constant zullen er nieuwe werken op de meest idiote plekken verschijnen en zal men afvragen of het een werk van Banksy is of iemand die zich al Banksy profileert. Dankzij Banksy is de wereld van de street art geaccepteerd door het grote publiek en kunstkenners, grote bedragen worden betaald en de populariteit blijft stijgen. Mede de mystiek rondom Banksy is wat Banksy, Banksy maakt. Mystiek intrigeert altijd, mensen willen alles weten en doen er dan ook alles aan om achter zijn identiteit te komen. Al is dit niet altijd waar het om gaat.
Fin.
